Foodlog: onigiri

Nov 072012
 
 7th November 2012 09:19JST  , , , , , , , ,  1 Response »

Zoals je wellicht weet is rijst verreweg het belangrijkste ingrediënt in de Japanse keuken. Veel mensen eten drie keer per dag rijst (een enkele keer afgewisseld door noodles), en vrijwel iedereen heeft een rijstkoker thuis, zodat de rijst klaar is voor het ontbijt wanneer je opstaat. Bij de maaltijd wordt meestal een kom naturel, ongezouten rijst geserveerd (de rest van het eten is vaak meer dan zout genoeg). Rijst voor sushi is gezuurd met rijstazijn. Rijst is ongeveer het enige product waarin Japan zelfvoorzienend is (alhoewel je buitenlandse rijst wel kunt kopen), en elk stukje vlak land wordt benut als rijstveld.

Een andere bijzonder geliefde rijstbereiding is onigiri (おにぎり), oneerbiedig vertaald met rice ball, rijstballetje. Het is eenvoudigweg vrij vochtige rijst met een vulling, al dan niet ingepakt in nori zeewier. Te simpel voor woorden, maar een stuk smakelijker dan het op het eerste oog lijkt. Dat komt onder meer door hoge-kwaliteit rijst. In Japan geldt het als comfort food (net als miso soep), en wordt vaak als snack tussendoor en op uitjes gegeten.

Er zijn veel verschillende vullingen: tonijn, zalm, kombu zeewier, umeboshi (ingelegde pruimen), tonijnsalade enzvoorts. Soms is het dus ingepakt in een vel zeewier, dat door de vochtigheid zacht wordt. Maar omdat het knapperig wel zo lekker is, hebben de slimmeriken het volgende bedacht: een laagje plastic tussen de rijst en de zeewier, die je vlak voor het eten uitpakt. Dit kun je in iedere supermarkt en convienence store kopen:

Een ander groot voordeel van onigiri is dat het fantastisch fietsvoedel is: voedzaam, zout, makkelijk te eten, goedkoop en niet zoet zoals alle repen en andere troep. Tegenwoordig maak ik vóór elke lange fietstocht mijn eigen onigiri. De vulling laat is achterwege, en maak een andere gebruikelijke variant: rijst gemengd met wat smaakmakers. Dat kan zeewier zijn, kleine visjes (shirasuboshi), sesam enzovoorts. Dit mengsel kun je zelf maken, of wat minder culinair maar wel makkelijk en goedkoop zijn ze voorverpakt in elke supermarkt verkrijgbaar. Mijn favoriet is umeboshi met paarse shiso, heerlijk fris.

Herfstkleuren fietstocht

Oct 282012
 
 28th October 2012 23:01JST  , , , , ,  1 Response »

Net zoals er in het begin van de lente hevig uitgekeken wordt naar de bloesems van de sakura, is men hier in de herfst opgewonden over de juiste tijd om de verkleurende herftbladeren te bekijken, inclusief rapporten over wat op dit moment de beste plekken zijn daarvoor. De bossen in Nederland zijn in de herft ook erg mooi, maar hier is het nog wat specialer omdat er meer verschillende bomen door elkaar staan, en omdat je door het hoogteverschil een grootser uitzicht hebt.

Deze zondag maakten we dezelfde fietstocht naar het verlaten mijnstadje Nichitsu als in de lente, en waar toen de verschillende kleuren groen overheersten, was het nu een prachtig palet van rood, geel en groen in alle tinten. Helaas was het bewolkt waardoor het licht voor foto’s niet optimaal was, maar je kunt er wel een idee van krijgen:

Kawagoe festival

Oct 262012
 
 26th October 2012 18:01JST  , , , , , , , ,  No Responses »

In Japan zijn heel veel lokale festivals, en dan heb ik het niet over muziek, maar over matsuri. Het is een buurt- of stadsevenement, waarop een historische gebeurtenis of een semireligieuze activiteit wordt gevierd. Op kleinere schaal is dat een soort braderie, met daarbij dans op drummuziek, voornamelijk van schoolkinderen. Meer aansprekend zijn de festivals waarbij men met mikoshi komt opdraven. Dat zijn een soort draagstoelen, waarin evenwel geen persoon maar een heiligdom wordt vervoerd. Soms gaat dat gemoedelijk, maar op enkele plaatsen is het de grap dat verschillende mikoshi met elkaar wedijveren, tot op gevechten aan toe. Waarom deze buitenactiviteiten veelal in de broeierige zomer plaatsvinden, is mij een raadsel.

Afgelopen zondag was ik naar het nabij gelegen Kawagoe, dat als bijnaam Koedo, “klein Edo”, heeft, en Edo is de oude naam van Tokyo. Je vindt er nog een straat met huizen en winkels in oude, houten stijl, het is een leuke (halve) dagtrip wanneer je in Tokyo verblijft. In Kawagoe is elk derde weekend van oktober een grote matsuri. Op het station was het al flink druk, en de straten waren vol met mensen, én met eetkraampjes. Ik heb nog nooit zoveel mobiele eetgelegenheden tegelijk gezien, eindeloos werkelijk. Volop Japans eten als takoyaki (soort poffertjes met octopos), dango (rijstballetjes), yakitori (barbecuespiesjes), yakisoba (gebakken noodles) maar ook banaan-in-chocodip, jagabataa (aardappel met boter) en zelfs döner kebap. Ook het bier en de sake vloeide rijkelijk, en ik was in mijn nopjes bij het aanbod van het lokale bier Coedo.

 

Maar dat is allemaal bijzaak. Het festival is zo groot en beroemd, omdat de gevechten hier niet tussen mikoshi zijn, maar tussen houten strijd/praalwagens genaamd dashi (niet de bouillon だしmaar 山車, in het Engels vertaald met float). Iedere wijk heeft zijn eigen wagen, waarop en -in mensen zitten, en die met touwen voortgetrokken wordt. Ze zijn prachtig gedecoreerd en versierd. Die wielen zitten vast, maar tijdens het rijden kan worden bijgestuurd door met een soort pook een voorwiel opzij te duwen. Voor een haakse bocht wordt de wagen met een krik opgetild en gedraaid. De meeste wagens hebben een uitschuifbare bovenverdieping! Daarbovenop zit of staat een standbeeld van de plaatselijke beschermheilige.

Bij het invallen van de avond worden deze wagens door de straten van Kawagoe rondgereden. Het trekken gebeurt door een paar sterke mannen, maar de touwen zijn veel langer en alle mensen uit de buurt helpen mee. Onder het roepen van sore, sore krijgt men er een aardig gangetje in.

De straten zijn nauw, maar in de twee hoofdstraten passen er precies twee naast elkaar. Ze rijden in tegengestelde richting, en wanneer er twee elkaar ontmoeten, wordt er halt gehouden voor het ‘gevecht’. Het bovenstel wordt gedraaid om de tegenstander te bekijken. In de wagens zitten ook muzikanten, drie drummers, een fluitist, en nog een paar met belletjes of kleine slaginstrumenten. Die spelen de hele avond lang, maar bij zo’n gevecht wordt de muziek luider en opzwepender. Ook is er een danser met een masker die het publiek moet verleiden danwel angst aanjagen. Ik heb gezien: een joker, een vos, een leeuw en een ander fantasiebeest. Elke wagen wordt bijgestaan door een lantaarnteam, dat bij iedere confrontatie zo dicht mogelijk bij de tegenstander in de buurt komt en met gejuich zijn wagen probeert te ondersteunen.

 

Al met al een geweldig evenement om een keer mee te maken. Het staat me ook aan dat het echt een gemeenschapsgebeuren is, jong en oud door elkaar helpen alle mee. Absoluut de moeite waard als je rond deze tijd in Tokyo bent.

Excuses voor de matige foto’s. Hier sites met mooie foto’s: één, twee, drie.

Fietsen in Nagano

Oct 232012
 
 23rd October 2012 21:01JST  , , , , , , ,  2 Responses »

Van 13 t/m 15 oktober heb ik een drie dagen gefietst naar en in Nagano. Nee, niet de plaats waar de klapschaats eigenhandig enkele Olympische medailles opleverde, maar meer in het zuiden van de gelijknamige provincie (prefectuur). Die ligt evenwel aan de andere kant van het gebergte, dus er moest flink geklommen worden. We waren uitgenodigd door Pete, wiens schoonouders nabij het plaatsje Tatsuno wonen, en door wie we zeer gastvrij onthaald zijn, met gigantische hoeveelheden eten inclusief groenten van eigen land. We gingen op pad met z’n vijfen, van de Tokyo Cycling Club dus.

Op de eerste dag vertrokken we in alle vroegte met de trein om het eerste stuk dat met name door de stad gaat in te korten.

Tegen achten vertrokken we uit Chichibu vanwaar we eerst over twee kleinere passen moesten. Het weer was uitstekend, maar met de hoogte toch aan de frisse kant.

Zoals je kunt zien is het fantastisch mooi fietsen hier in de bergen. De wegen zijn goed, en de route ging het meest over verkeersarme stukken.

Hierna moesten we over Mugikusa-toge (graan-gras-pas), ongeveer 1500 meter klimmen. De weg heette Märchen-road (of in katakana: メルヘン街道 – meruhen kaidou) waarbij Märchen (sprookje) uit het Duits is overgenomen. Om de honderd hoogtemeters stond er een bordje, wat net als de tellertjes op een ergometer stimulerend danwel frustrerend kan werken. Aangezien de niveaus in de groep, laten we zeggen, uiteenliepen, deden we er meer dan twee uur over. Dat gaf tijd om af en toe een foto te maken.

Na deze monsterklim was het 30(!) km afdalen, tot we bij het meer van Suwa aankwamen. Daarna was er nog één bultje van 3km, wel aan bijna 10% gemiddeld. Met het invallen van de duisternis kwamen we bij de schoonfamilie aan. Een lange dag, maar een prachtige tocht.

De volgende dag hebben we een mooi rondje van 140km gemaakt met drie klims, waarvan de tweede door een nagenoeg doodstil bos op de krekels na.

Op de laatste dag gingen we huiswaarts, een kortere tocht (110km) met 600 meter verval, het laatste stuk lekker naar beneden dus. Wel één grote klim langs een stuwmeer, waarop ik ditmaal eens voluit ging (zie Strava). Het werd erg warm die dag, tot wel 25 graden; mijn benen waren zelfs wat verbrand. We fietsen zuidwaarts naar Kofu, alwaar we de trein terug hebben gepakt. Onder weg kwamen we langs het plaatsje Fujimi, dat “zicht op Fuji” betekent. En warempel, het was zo helder dat we die machtige vulkaan inderdaad konden zien. Helaas is mijn camera niet goed genoed om dat vast te hebben kunnen leggen.

Nihongo: schrift en uitspraak (2)

Oct 102012
 
 10th October 2012 16:21JST  , , , , , , , , ,  2 Responses »

Eindelijk komt dan het beloofde schrijfsel over katakana, het andere tekenalfabet naast hiragana. Dit alfabet bevat precies dezelfde klanken als hiragana, en nog een paar meer. De letters zijn hoekiger, en vinden hun oorsprong veelal in (onderdelen van) kanji, de Chinese karakters.  Zo is de letter タ (ta) te herkennen in het karakter 多 (ta of oo, “ver”/”veel”). De uitspraak volgt vrijwel dezelfde regels als hiragana, dus alle letters worden uitgesproken, behalve sommige klinkers aan het eind van woorden of lettergrepen. Voor de medeklinkers k, s, n, m, r, g, d, b, p eindigt zo’n niet uitgesproken klinker altijd op u, bij de letter t  is het echter to. Ook worden ti en tu vaak overgenomen met de letters チ (chi) en ツ (tsu), omdat dat de hiragana-equivalenten zijn. Zo maak ik hier onderdeel uit van een onderzoeksgroep, geklasseerd als チーム (chiimu, “team”). De klank v wordt bijna altijd met een b geschreven, een soort omgekeerd Spaans, bijvoorbeeld ビデオ (bideo) voor “video”. Dat is lastig, zeker gezien er recentere uitvindingen zijn die een nauwkeuriger klank geven. Een klein geschreven klinker verandert de letter greep ervoor, bijvoorbeeld ティ (ti, te + i), of デゥ (du, de+u). En de letter ウ (u) met een modificator (dakuten) kan gebruikt worden voor de v-klank, bijvoorbeeld ヴ (vu) en ヴァ (va, vu+a).

Zoals gezegd worden de schriften door elkaar gebruikt in al het geschreven Japans. Waar hiragana voornamelijk gebruikt worden voor verbuidingen, voorzetsels, en gewoon veelgebruikte woorden van Japanse oorsprong, is de grootste toepassing van katakana de transcriptie van buitenlandse woorden, in het bijzonder Amerikaans Engels. Het is om deze reden dat vele westerlingen een haat-liefdeverhouding met katakana hebben. Aan de ene kant kan je vele woorden lezen en begrijpen met enkel de kennis van dit alfabet zonder Japans te hoeven leren, aan de andere kant zijn woorden vaak tot moes verbasterd, onherkbendaar buiten voorkennis of een toevallige, onbewuste neuronexcitatie in de diepste krochten van het taalcentrum.

Sommige woorden zijn grappige contracties. Zo zijn daar パソコン (pasokon) voor computer (personal computer), of デジカメ (dejikame)  voor digitale camera. Sommige woorden komen uit andere talen, zoals het bekende voorbeeld アルバイト (arubaito) van “arbeid”, dat hier een bijbaantje betekent. Of ズボン (zubon) voor “broek” van “jupon”, en パン (pan) voor “brood”. Maar net als in Nederland is het hip om allerlei Engelse woorden te gebruiken, die helemaal gejapaniseerd worden. Bijvoorbeeld: フィットネスクラブ (fittonesukurabu) voor “fitness club”, of シャットダウン (shattodaun) voor “shutdown”. Hier ter lering en vermaak wat van de ergste woorden die je zelf kunt proberen (antwoorden aan het einde).

  • カフェ・オ・レ　kafe o re
  • ハンバーグ　hanbaagu
  • フレンチトースト　furenchitoosuto
  • ブライダルヴェール buraidaruveeru
  • ワーターサーバー　waataasaabaa

Maar in restaurants is het handig, je komt er vaak wel uit (トマト tomato, ビール biiru, ポテトフライ poteto furai), in tegenstelling tot alle Chinese karakters die je ook nog eens niet kunt uitspreken. De beste manier om achter de betekenis te komen is letterlijk uitspreken, en hopen dat de klank wat bekends oproept. Toch kost het me soms een minuut lang (lezen, uitspreken, nadenken, herhaal de behandeling zo vaak als nodig) om erachter te komen wat ze nu weer bedoelen.

Een ander groot probleem is dat de Japanners kennelijk Engels leren aan de hand van katakana. Oftewel voor de uitspraak van het Engelse woord wordt de katakana-transcriptie aangeleerd. Dit is één van de belangrijkste redenen waarom de met name orale beheersing van het Engels van veel Japanners zo belabberd is. Die denken namelijk dat het sankyuu is (thank you) of saikuringu (cycling).

Hier de antwoorden van de puzzel (!)

  • カフェ・オ・レ　kafe o re – café au lait
  • ハンバーグ　hanbaagu – hamburger
  • フレンチトースト　furenchitoosuto – French toast
  • ブライダルヴェール buraidaruveeru – bridal veil (gespot als naam van een bruidsjurkenwinkel)
  • ワーターサーバー　waataasaabaa – water server (naam van een waterkoeler in een TV-reclame)

 

Foodlog: sanma

Oct 022012
 
 2nd October 2012 16:42JST  , , , , , ,  No Responses »

Niet alleen de zomer loopt hier toch echt op zijn einde, alhoewel we af en toe de 30 graden nog aantikken, ook is het zo’n beetje de laatste week van het sanmaseizoen. Japanners zijn erg gesteld op seizoenseten, en in september is dat met name sanma, een vis die verwant is aan makreel, maar iets kleiner en ik meen ook wat minder vet. Alle restaurants hebben sanma op het menu, en in de supermarkt kun je zie iedere dag vers krijgen voor zo’n 100 yen = 1 euro per stuk.

Een week of twee geleden heb ik met een collega in een restaurant in ons eigen Wako heerlijk gegeten, en toen namen we een eerste gang van drie gerechten sanma. Een sashimi naturel, een sashimi net anders gesneden en met andere garneringen, en één gegrilde sanma. Die laatste bereiding is ook erg populair, en bijna iedereen heeft een aparte vis-grill thuis, waarover een andere keer misschien meer. In ieder geval heerlijk en supervers natuurlijk.

Het volgende seizoensitem is … paddestoelen! Yum.

Vanwege lange bloginactiviteit een bonusfoto van nog maar eens een prachtige fietstocht.

Krekels

Sep 122012
 
 12th September 2012 18:08JST  , , , , , , , ,  1 Response »

Ik ben weer in Tokyo, het voelt goed om terug te zijn. Het is nog warm overdag, maar lang niet zo drukkend vochtig, en in de nacht koelt het af tot zo’n 24 graden.

De pastamachine die ik uit Nederland meegenomen heb, is meteen aan het werk gezet, en ik heb het gerecht dat mijn moeder bij mijn terugkomst had bereid gekopieert: tagliatelle in een saus van ui, knoflook en saffraan (20-30 minuten heel zachtjes laten fruiten in olijfolie, afmaken met zout, peper en een goede plons witte wijn die je wat laat inkoken). Simpel maar heel lekker, zeker met verse pasta.

Eén ander ding dat meteen opviel bij terugkomst waren de krekels, die geen krekels zijn maar cicada. Ze worden hier semi (セミ) genoemd, en maken enorm veel geluid. Toen ik drie jaar geleden voor het eerst in Japan was, en in Ueno uit de trein van het vliegveld stapte, was dit het eerste wat ik hoorde:

Het duurde zeker een uur voordat ik besloten had dat het toch een dier moest zijn en geen tandartsboor. Er zijn nog veel andere soorten en zangen. In parken of beboste gebieden kan het oorverdovend zijn, maar in beperkte mate wordt het door de Japanners als prettig ervaren, onderdeel van het late-zomerseizoen. In mijn slaapkamer zijn ze ook de hele nacht te horen, en het is inderdaad alsof je elke dag kampeert.

Vrijdagavond: Onder de Ooievaar

Sep 062012
 
 6th September 2012 22:31JST  , , , , , , ,  No Responses »

De afgelopen weken heb ik een heerlijke en productieve tijd gehad in Europa. Naast het natuurkundige werk is het gelukt om met velen van jullie te eten, drinken en/of fietsen. Bedankt daarvoor in het bijzonder aan mijn gastheren en -vrouwen.

Zaterdag vlieg ik terug naar Japan, en morgenavond drink ik een laatste biertje (waarschijnlijk Orval) met iedereen die wil komen:

Vrijdag 7 september vanaf 21.30u
Onder de Ooievaar (Utrechtsestraat/Prinsengracht)

 

Fietsen in Amsterdam

Aug 222012
 
 22nd August 2012 17:23JST  No Responses »

Vanavond ben ik vanaf 19.00u fietsen op Sloten, en aansluitend (waarschijnlijk vanaf een uur of negen) in café Gent aan de Schinkel.

Trieste summer school

Aug 102012
 
 10th August 2012 18:50JST  , , , , ,  3 Responses »

Presently I am at the Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics in Trieste, Italy, attending the meeting Innovations in Strongly Correlated Electronic Systems. Amusingly, this first week is a summer school, with extended lectures aimed at providing an introduction or overview of current research topics, whereas next week will be a regular workshop, where scientists present their newest results. The ICTP is a famous place for physics meetings, and they also have researchers and students working here. It is supported by UNESCO, with an explicit mission to support science in developing countries.

The summer school has been very nice so far. It has probably the most international audience I have ever been part of, and from the beginning people have been asking questions abundantly during the presentations. The scope is rather broad, which I like, yet everything is centred around phenomena in materials where the (electron) interactions are strong, as opposed to for instance regular metals and insulators, where the interactions are mostly screened and therefore weak in nature. The most popular compounds are high-temperature superconductors and Mott insulators.

We have live blogging, and video recordings of all the lectures are available online.

Trieste is a great place, at the north-easternmost extremity of Italy, surrounded on three sides by the Slovenian border, on the Adriatic coast. It was the only port of the Habsburg empire, and the previous wealth shows in the many fine buildings in the rather small city. Now it’s mostly tourism, and the centre is filled with restaurants, bars, caffetterie, gelaterie, delicacy shops and so forth. The weather has been excellent so far, between 25 and 30°, and not as humid as Japan. I’m staying in a hotel in the city, which allows for buying some of the exquisite cheeses, meats and bread to take for lunch (superseding the disappointing food served in the canteen here).

update: The workshop was very interesting and successful. For future reference: you can rent a bicycle in Trieste at Surf. My favourite places are Osteria de Scarpon (food) and Osteria da Marino (wine).

 Older Entries  Newer Entries
© 2012 Aron Beekman Suffusion theme by Sayontan Sinha